Historia

Miejscowość Wolimierz powstała w drugiej połowie XVII w. w wyniku napływu czeskich i śląskich uchodźców wyznania protestanckiego. Grunty, na których założono wieś była własnością elektorskiego porucznika Grzegorza Meurera z Dolnego Świecia. Jednak nie od niego wzięła się dawna nazwa wsi (Volkersdorf), lecz od chłopa Volkerta posiadającego nad potokiem Łużyca rozległą łąkę. Łąka owa otoczona była zewsząd „dziką puszczą”, która zaczęła się kurczyć wraz z przybywaniem nowych gromad osadników.

Pierwszym budynkiem, jaki powstał w Wolimierzu był uruchomiony w 1653 r. młyn wodny. W następnym roku wieś składała się już z 11 gospodarstw. W 1655 r. przybyły tu 2 nowe gospodarstwa, w 1656 r.-9, w 1657 r. – 4, w 1658 r.-1, w 1659 r.-6. W początkowym okresie Meurer udzielił kolonistom znacznej pomocy. Dworski leśniczy dostarczał egzulantom potrzebnego do budowy domostw drewna bez jakichkolwiek ograniczeń. Meurer zawarł umowę ze swoimi poddanymi z Wolimierza, że zamiast odrabiania pańszczyzny będą oni płacić czynsz. W 1659 r. zaczęła funkcjonować wiejska karczma sądowa, której budowniczym był Wacław Behende. W 1665 r. do wsi włączono Nowy Wolimierz (Neu Volkersdorf), zwany później Halerzem (dzisiejsza Wola Sokołowska). Późniejsze dane dotyczące liczby mieszkańców i gospodarstw w Wolimierzu obejmują zarówno opisywaną miejscowość jak i Wolę Sokołowską ( w 1935r. do Wolimierza włączono ponadto Starą i Nową Skibę). Na przełomie XVII i XVIII w. przybyło do Wolimierza dużo protestantów z Bukowca, Jagniątkowa, Karpnik i Sobieszowa, co znalazło swoje odzwierciedlenie w dalszym przyroście liczby mieszkańców.

Pobyt armii szwedzkiej w Saksonii (lata 1706-1707) kosztował miejscowość 900 talarów. W 1749 r., jak donosi miejscowa kronika wieś nawiedziła duża powódź. Następne groźne wylewy przepływającej przez wieś Łużycy zanotowano m.in. w roku 1798 i 1804. W 1754 r. wesoło świętowano stulecie istnienia miejscowości, lecz rozpętana dwa lata później wojna siedmioletnia negatywnie wpłynęła na dalszy rozwój Wolimierza. Kolejny konflikt zbrojny wywołany przez króla pruskiego Fryderyka II, przysporzył tutejszym mieszkańcom wielu kłopotów i szkód. W latach 1756-1763 przemarsze, kontrybucje i kwaterunki stały się powszedniością. Skutkiem wojny była drożyzna i głód, które towarzyszyły mieszkańcom Wolimierza również po zakończeniu działań wojennych (np. w latach 1771-1772). W ciężkich dla wolimierzan chwilach przychodził im z pomocą dziedzic Adolf Traugott von Gersdorf. Organizując na rzecz najbiedniejszych darmowe rozdawnictwo żywności, Gersdorf uratował wielu ludzi od śmierci głodowej. W latach 1778-1779 (czas wojny kartoflanej) zanotowano obecność Austriaków, którzy oprócz wielu dostaw w naturze zażądali od wolimierzan 90 dukatów w złocie. W 1813 r. kwaterowali we wsi husarzy sascy. Ponadto mieszkańcy musieli żywić żołnierzy rosyjskich, którzy rozbili obóz w Świeciu. Wybuch wojny z Austrią w 1866 r. spowodował, iż położona w sąsiedztwie granicy miejscowość zapełniła się wojskiem pruskim. W Wolimierzu przygotowano wówczas kwatery dla 24. pułku z dywizji Mannstaina. Niespokojne też były lata I wojny światowej. W 1917 r. w Czechach zapanował wielki niedostatek żywności. Zza południowej granicy przychodziły do Wolimierza tłumy ludzi pragnące zdobyć coś do jedzenia. Prusacy sprowadzili dodatkowe jednostki wojskowe w celu uszczelnienia granicy. W 1945 r. miejscowość nie ucierpiała od działań wojennych. Oddziały radzieckie 31. armii wkroczyły tu 8-9 maja. Pierwsi polscy osadnicy, którzy tu przybyli po wojnie, nazwali miejscowość Nową Wsią. Wolimierz został zasiedlony przez ludność kresową wysiedloną z województw lwowskiego, stanisławowskiego, wołyńskiego oraz wileńskiego.

Przedstawmy niektórych właścicieli miejscowości. Wspomniany na początku Grzegorz Meurer, założyciel Wolimierza, zmarł już w 1664 r. Majątek przejął po nim krewny porucznika, Marcin Meurer. W posiadaniu tej rodziny Wolimierz był do roku 1665, kiedy to miejscowość nabył Daniel von Loeben. W 1719 r. Joanna Wiktoria von Runckel (z domu Loeben) sprzedała dobra Jakubowi Henrykowi hrabiemu Flemingowi, najbardziej zaufanemu ministrowi Augusta Mocnego. W latach 1725-1729 Wolimierz był własnością Jana Kazimierza Rayskiego. Od roku 1730 przez następne 93 lata wieś należała do Gersdorfów. Najbardziej znanym sukcesorem z tego rodu był Adolf Traugott von Gersdorf, człowiek o wszechstronnych zainteresowaniach i współtwórca Górnołużyckiego Towarzystwa Naukowego. W latach 70. XIX w. miejscowym dziedzicem został J. von Saldern, starosta powiatu lubańskiego (1868-1887), który zainicjował budowę tzw. Drogi Kowalskiej łączącej Wolimierz ze Świeciem. W latach 1901-1902 dobra trzymał Otto Czarnowski. Od 1903 r. do II wojny światowej Wolimierz stanowił włości książąt Hohenlohe-Oehringen.

W minionych wiekach głównym źródłem utrzymania wolimierzan było tkactwo a od XVIIIw. bielenie przędzy. Jeszcze około 1845 r. pracowało tu blisko 60 krosien tkackich (bielarnie zamknięto w 1833 r.) W XIX w. istotną rolę w życiu mieszkańców odgrywał wyrób nici i wstążek. W XVIII stuleciu miejscowa ludność trudniła się ponadto szlifowaniem szklanych „pereł” i „granatów”.

Najcenniejszym zabytkiem we wsi jest kościół Wniebowzięcia NMP należący przedtem do ewangelików. Gdy w połowie XVII w. zakładano Wolimierz, jego mieszkańcy uczęszczali na nabożeństwa do Pobiednej, choć formalnie podlegali proboszczowi ze Świecia. Właściciele ziemscy zezwolili na to pod warunkiem, że nie zostaną umniejszone dochody kościoła w Świeciu (np. chrzty, śluby i pogrzeby nie mogły się odbywać w Pobiednej). Żywiołowy rozwój miejscowości sprawił, że Grzegorz Meurer, niechętny początkowo budowie kościoła w Wolimierzu, zgodził się poprzeć dążenia mieszkańców wsi. W 1663 r. Meurer wyjednał u elektora Jana Jerzego II zezwolenie na wzniesienie zboru. Wybudowano go już po przejściu miejscowości na własność rodziny Loeben. Dwór ofiarował budulec, ołtarz i chrzcielnicę a ponadto przekazał 400 talarów w gotówce. Resztę potrzebnych środków mieszkańcy wsi musieli już zdobyć sami. W 1668 r. kościół poświęcono, zaś w 1671 r. kaznodzieją w Wolimierzu został Jeremiasz Seibt, duchowny wypędzony z Sosnówki koło Karpacza. Już wkrótce wolimierski zbór stał się miejscem pielgrzymek pozbawionych swobody kultu protestantów śląskich (Mirska, Rębiszowa, Sobieszowa i Piechowic). Wędrówki ewangelików zza Kwisy ustały w 1741 r. po przyłączeniu Śląska do Prus. W latach 60. XIX w. pierwotnie drewniany zbór gruntownie przebudowano. U schyłku I wojny światowej kościół utracił na rzecz armii pruskiej dwa dzwony. Najstarszy z dzwonów pochodził z 1742 r. i był odlany w Zgorzelcu.

Pod Wolimierzem została znaleziona rzymska moneta z wizerunkiem cesarza Kommodusa panującego w latach 180-192 n.e. Nauczyciel Scholz podarował ją zgorzeleckiemu muzeum, które przed 1945 r. mieściło się w budynku dzisiejszego Domu Kultury.

W 1665 r. Wolimierz łącznie z Wolą Sokołowską składał się z 44 budynków mieszkalnych, w 1672 r. – 58, w 1754 r. – 140, w 1828 r. – 166. W 1845 r. miejscowość liczyła 719 mieszkańców (161 domów), w 1861 r. – 649 mieszkańców (154 domy), w 1928 r. -538 mieszkańców. W 1942 r. zarejestrowano tu 924 ludzi, ale wtedy Wolimierz składał się nie tylko z Woli Sokołowskiej, lecz także z Nowej i Starej Skiby.


 

(informacje z Planu odnowy wsi Wolimierz)

Sołectwo i Stowarzyszenie Wolimierz.